Ocena i monitorowanie jakości procesów statystycznych | Biuletyn Informacji Publicznej GUS | GUS - Portal Informacyjny

Ocena i monitorowanie jakości procesów statystycznych odbywa się na podstawie narzędzi do pomiaru, oceny oraz monitorowania jakości, tj. raportów  jakości i mierników jakości oraz list pytań kontrolnych w tym listy kontrolnej do samooceny jakości badań DESAP/LiKoS, a także przeglądów jakości.

Raporty jakości – opis procesu statystycznego/badania statystycznego najczęściej według 6 komponentów  jakości, tj. przydatność danych,  dokładność danych, aktualności i terminowość danych, dostępność i przejrzystość danych, porównywalność danych, spójność danych. Układ  raportu  jakości  dla Eurostatu wynika  z  tematycznych regulacji unijnych na temat jakości statystyk wspólnotowych. Układ raportu jakości dla potrzeb krajowych wynika z Zarządzenia wewnętrznego Prezesa GUS nr 35 z dnia 28.12.2011 r. w sprawie pomiaru, oceny oraz monitorowania jakości badań statystycznych w służbach statystyki publicznej.

Mierniki  jakości –  zestaw  mierników jakości  do pomiaru  poszczególnych komponentów  jakości,  tj.:

• przydatność: stopa dostępnych zmiennych;
• dokładność: współczynnik zmienności, podmiotowy wskaźnik odpowiedzi, przedmiotowy wskaźnik odpowiedzi, stopa imputacji, wskaźnik błędów nadmiernego pokrycia, wskaźnik błędnej edycji,  przeciętny rozmiar korekty danych;
• aktualność i terminowość – odstęp czasu między końcem okresu badanego  a datą wyników (wstępnych, ostatecznych), punktualność harmonogramu  publikacji;
• dostępność i przejrzystość – liczba publikacji rozpowszechnionych, liczba baz danych, wskaźnik kompletności metadanych w udostępnionych wynikach badań;
• porównywalność  danych – długość porównywalnych szeregów czasowych, asymetria w  przebiegu porównywalnych szeregów  czasowych;
• spójność – liczba badań wskazujących cechy spójne w zakresie zmiennych.

Samoocena jakości – samoocena jakości dokonywana jest  przez autora  badania i inne osoby zaangażowane w proces statystyczny na podstawie  listy pytań  kontrolnych. W GUS do samooceny jakości jest wykorzystywana lista pytań kontrolnych DESAP/LiKoS dla menadżerów badań, która umożliwia prezentację graficzną jakości procesu statystycznego w postaci diagramu samooceny. Diagram samooceny może być przedstawiany użytkownikom badań.

Lista kontrolna DESAP/LiKoS  składa się  z  7 obszarów badawczych:

1. decyzja o podjęciu badania;
2. projekt badania;
3. metoda zbierania danych;
4. metoda przetwarzania danych;
5. analiza  danych  i  jakości wyników;
6. dokumentacja badania i rozpowszechnianie wyników;
7. usprawnienia.

W  ramach każdego obszaru badawczego lista kontrolna DESAP/LiKoS wyodrębnia trzy kategorie pytań:

1. pytania usprawniające;
2. pytania  oceniające;
3. pytania otwarte.

Przegląd jakości – okresowy, zaplanowany i udokumentowany proces oceny badania (zespołu badań), którego celem jest ustalenie jego słabych i mocnych stron oraz wskazanie dobrych praktyk i wniosków usprawniających. Wszystkie działania objęte przeglądem jakości są wykonywane przez pracowników statystyki uczestniczących w realizacji danego badania na różnych jego etapach.

Powyższe standardowe narzędzia, służące zapewnieniu jakości danych, są wdrażane w badaniach statystycznych statystyki publicznej na podstawie zarządzenia wewnętrznego Prezesa GUS nr 35 z 28.12.2011 r. w sprawie pomiaru, oceny i monitorowania jakości badań statystycznych. Zostały one opisane w Kompendium wiedzy z jakości w statystyce publicznej, które jest zalecane do stosowania także przez innych producentów danych statystyki europejskiej (ONAs - other national authorities).